Fotografie: Naomi He-Ji van Heck

Ik heb altijd een vreemd gevoel bij Bevrijdingsdag, want op 5 mei 1945 woonde ik nog in onvrijheid in Nederlands-Indië. Ik heb die bevrijding nooit meegemaakt. Mijn vader werd uitgezonden naar Nederlands-Indië als ambtenaar-bestuurder. Daar, in de binnenlanden van Sumatra, ben ik geboren. Tijdens de bezetting van de Japanners werden we gevangen genomen en hebben we in vier concentratiekampen gezeten tot de capitulatie van Japan. Toen was de onafhankelijkheidsoorlog van Indonesië al begonnen. Dat wisten we niet in de kampen. Wij dachten nu komt er een bevrijding, maar die kwam niet, want er was toen alweer een andere oorlog aan de gang. Vanuit daar zijn we naar een beveiligde wijk in Medan gegaan, waar het ook nooit echt veilig was. Daarna werden we er uitgezet door Soekarno. Als witten moesten we weg. Als tienjarig meisje werd ik met mijn zwangere moeder en broertje op een schip gezet naar Nederland. Mijn vader moest blijven. Hij kwam pas twee jaar later naar Nederland. 

Toen ik hier in Nederland kwam als tienjarige was de oorlog een jaar voorbij. Als vluchteling kwam ik in zo’n vreemd land terecht. Ik kwam hier allemaal begrippen tegen die ik niet kende. Hier weten ze wat vrijheid is, dacht ik, maar ik had dat zelf nooit meegemaakt. Ik heb hier moeten leren, met heel veel vallen en opstaan, dat er weer van alles kon. In de oorlogen die ik heb meegemaakt en in de kampen waar we hebben gezeten mocht er namelijk niks. En toen in Nederland mocht ik naar school en kon ik met andere kinderen spelen. 

Hoewel ik de Nederlandse taal wel sprak, kon ik de Nederlandse cultuur moeilijk begrijpen. Als mijn klasgenoten het over de oorlog hadden, was dit een volstrekt andere oorlog dan die ik had meegemaakt. Diezelfde kinderen hadden het over bevrijding en vrijheid, en ik begreep dat niet. Pas later heb ik geleerd dat er ook een vrijer leven bestaat. Ik vond het heerlijk om naar school te gaan. Eindelijk leerde ik wat. Vanaf mijn vierde tot mijn tiende heb ik niks kunnen leren. Dus ik kwam naar Nederland met heel veel achterstanden en niemand kende mijn geschiedenis. Niemand was geïnteresseerd in mijn geschiedenis.  

Ik heb zelf moeten leren wat vrijheid voor mij betekent. Dat is dat ik mijn leven kan inrichten op de manier waarop ik dat wil, dat ik daarin mijn eigen keuzes kan maken. En dat is niet aan de orde als je gevangen zit of als je in een voor mij vreemd land als Nederland aankomt. Ik heb later ook veel gereisd en dat was in zekere zin ook vrijheid. Ik heb de vrijheid om gewoon mijn voordeur uit te gaan en de deur achter me dicht te trekken. Er is niemand die dan zegt: dat mag niet.  

Ik reis nog regelmatig terug naar Indonesië. Ik kom daar thuis. Ik kom daar tussen de bekende geuren en kleuren en de mensen en het eten. Ik noem het ook mijn moederland. Nederland is mijn vaderland.

​

​

Vrijheidsplaylist 

Het eerste lied wat mij te binnen schiet, is een Indonesisch slaapliedje Nina Bobo. 

Boeken van Ineke van Geest: Migrant in het Vaderland en Vingerafdrukken van een zzp'er.